Та ажилдаа дуртай юу? Хангалттай мөнгөтэй бол ажил хийх үү? Та энэ хоёр асуултанд шударгаар хариулахыг хичээгээрэй.

Ажил гэдэг ихэнх хүмүүст цалин мөнгөнөөс гадна, бүр содон онцгой таашаалыг өгч байдаг. Өөрийн сонирхол, чадварт тохиросон ажилтай болсон хүмүүс ажил, хөдөлмөр гэдэг ямар их таашаал өгч чаддаггийг сайн мэднэ. Өөрийн авьяас сонирхлын дагуу ажилласнаар хүн боломж, бололцоогоо мэдэж, хэрэглэхийн сацуу нийгэмд тодорхой байр суурь эзлэн өөрийгөө хэн болох, юу чаддагийг бусдад харуулах боломжтой болдог. Ингээд ч зогсохгүй шинэ мэргэжил дадалтай болж, амьдралын өөр баялаг туршалагатай хүмүүстэй танилцан үзэл бодлоо танилцах боломж гардаг.

Гэвч нөгөө талаас ажил нь хэвэнд цутгачихсан мэт нэг хэвийн, уйтгартай байж бас болдог. Ийм ажилтай хүн хийх ёстой зүйлээ хийнэ гэхээс залхуу нь хүрч, улмаар мэргэжил болон албан тушаалын хувьд өсөх боломжгүй гэдгээ мэдэрч, боссдоо уурлаж суудаг. Магадгүй үүнээсээ болоод орой гэртээ уур, уцаартай хүн ирж гэрийнхээ ураа гаргадаг болж ч болох юм.

Иймд өөрийн сонирхол, зан төрх, авьяас, боломжинд тохирсон ажил олох нь их амьдралд хөл тавьж байгаа хүн болгоны хийх шаардлагатай болдог хамгийн хариуцлагатай шийдвэр байдаг.

Гэхдээ сэтгэлдээ таарсан, өсөх боломжтой ажилд орсноор бүх зүйл шийдэгдчихгүй. Үр өгөөжтэй, харилцан ойлголцсон ажлын харьцаа тогтоож, түүнээ алдалгүй явах нь дараагийн зорилт юм.

Ажлаас авах таашаал нь боссын удирдах стилээс гол төлөв шалтгаалдаг. Иймд тухайн хүний удирдлаган дор ямаршуу үр бүтээлтэй ажиллах боломжтой вэ? гэдэг чухал асуудал. Эсвэл бүр хүн өөрөө ямаршуу удирдагч болж чадах вэ? гэж болно. Ажлын харилцааны сэтгэл зүйн нь тухайн хүний удирдах чадвар нь янз бүрийн нөхцөл байдалд хэрхэн илэрч, удирдлагын янз бүрийн стилүүд нь байгууллагын амжилт, удирдагдаж байгаа хүмүүст хэрхэн нөлөөлдгийг судалдаг.

Үүнээс гадна хувийн зан чанар, боломж нь ажлаас тавигдаж байгаа шаардлагад хэрхэн нийцэж байгаа нь хүмүүсийн санааг зовоодог асуудал. Боломж нь огт өөр салбарт тохирохоор байж болох талтай.

Энэ асуудал буюу хүн томилогдсон албан тушаалдаа тохирохгүй байх нь хөдөлмөрийн үр бүтээмж муудах, хүний өөрийн ч тэр, ажил олгогчийн ч тэр сэтгэл бухимдахад хүргэдэг хамгийн түгээмэл шалтгаан байдаг.

Ажил дээр өдөр тутам тулгардаг өөр нэг чухал асуудал нь сэтгэл зүйн стресс юм. Цөөн мэргэжлийн ажил л онцлогоосоо шалтгаалаад амь насанд аюултай онцгой нөхцөлд байдалтай өдөр болгон шахуу тулгардаг. Харин дийлэнх нь мэргэжил нь сэтгэл зүйн, сэтгэл хөдлөлийн гаралтай стресст оруулдаг.

Ажил ба ар гэрийн үүрэг хариуцлага хоорондын зөрчил, албан газар дээрх ажил хэт ачаалал, эсвэл сул зогсолт, үүрэг албан тушаал хоорондын зөрчилдөөн, үүрэг албан тушаалын тодорхойгүй байдал зэрэг нь стресст оруулдаг бусад шалтгаан болдог. Өөрөөр хэлбэл өдөр тутмын жижиг сажиг асуудлууд.Эдгээр нь тус тусдаа давж гарч болох стресс байж болох юм. Гэвч стресс нь хуримтлагддаг болохоор ар араасаа дараалсан олон жижиг асуудлууд нь сэтгэл зүйд маш хүнд дарамт болдог.

Ажил дээр стресс оруулдаг олон шалтгаан байдаг бол бие махбодь нь удаан хугацааны туршид биеийн болон сэтгэл санаа нь байнга дээд цэгтээ хүртэл ачаалладаг гэсэн үг. Ийм нөхцөлд ялихгүй зүйлээс гэнэт тэсэрч уурлах, бие махбодийн хямрал, сэтгэл зүйн хямралаас үүдэлтэй эмгэг нэг их удалгүй гарч ирэх гарцаагүй.

Гэхдээ ажил хийдэг хүн болгон байнгын стресст байдаг гэвэл ташаарал болно. Зарим нь бухимдаад, дэлбэрчихгээд байхад, зарим нь хийх ёстой зүйлээ тайван хийгээд явж байдаг. Энд хэргийн гол нь хүн бүр өөртөө, удирдлагадаа, нэг зиндаатай хүмүүстээн,доод албан тушаалтнууддаа, хийх ёстой ажилдаа янз бүрээр ханддагт байгаа юм. Өөдрөг үзэлтэй хүмүүс нь стресс, түүний үр дагаварыг хавьгүй хялбар давж гардаг. Үүнээс гадна өөрийн хүч боломжийг бодитойгоор тодорхойлж, хүндрэл бэрхшээлд ухаалаг байрнаас хандаж сурснаар ажилтай холбоотой хамгийн хүнд асуудал хүртэл хүнд өөрийгөө үнэлэх, өөрөөр бахархах боломж болж өгдөг.

Мөн хэзээ юу хийхээ өөрөө шийдэх боломж, өндөр мэргэшил, хараат бус байдал, өөртөө итгэх итгэл, өөрийн хүч боломжийн мэдрэмж, дотны хүмүүсийн дэмжлэг зэрэг нь стрессийн үр нөлөөг буруулдаг хүчин зүйлс юм.

Иймд ажлын харилцааны сэтгэл зүй нь хүмүүст хувийн онцлог, чадвар болон дадлыг зөв тогтоох, эдгээрийг хэрэглэх хамгийн зохистой салбарыг хайхад туслахаас гадна үр дүн багатай ажил гүйцэтгэх хэв маягийг өөрчлөхөд ихээхэн нэмэр болдог.

Өөрийн боломж, хязгаарыг бодитоор үнэлснээр ажил үүргээ амжилттай биелүүлж албан тушаал өсөх боломжтой болно. Удирдлага болон хамт олонтойгоо зөв харьцаа тогтоон шаардлагатай үед "зай авч" сурснаар бусдын тоглоомны золиос болох, мэдлэг, цаг хугацаагаа бусдад ашиглуулах боломжгүй болгоно. Бухимдлыг арилглах сэтгэл зүйн аргуудад суралцаснаар сэтгэл санаа өөдрөг болж, сэтгэл зүйн болон биеийн ядаргаанд орох эрсдлийг багасган ажлын стрессийн эсрэг дархлаатай болгодог.